مجید اخشابی

ارائه و معرفی آثار مجید اخشابی

مجید اخشابی

ارائه و معرفی آثار مجید اخشابی

سنتور صدایث ستاره های آسمان

سنتور ساز قرن ها یاد و خاطره                              سنتور صدای ستاره های آسمان

       طلوع سوم هزاره                                                  در عصر خموشی تصنیف و آواز

سنتور در اوج فضا با شما سخن میگوید                  یاد آر قرن ها یاد و خاطره را

سنتور یکی از سازهای خوش صدا و اصیل و زیبای ایرانی است که بسیار مورد علاقه ی ایرانیان است. صدای سنتور در شیوه های قدیمی آن صدای آسمان پر ستاره ایران است، به خصوص شهرهای کناره کویر. سنتور به شکل های مختلف در اکثر نقاط جهان معمول و متداول است و شکل اولیه آن را به احتمال می توان از زمان آشوری ها و بابلی ها در حجاری ها و نقاشی هایی که بر روی دیوارها یا سنگ ها ترسیم شده است، مشاهده نمود.

 

 

برای مشاهده ادامه مطلب روی ادامه مطلب کلیک نمایید. 

 

وبلاگ رسمی مجید اخشابی 

http://akhshabimajid.blogfa.com 

نوشته شده در پنجشنبه 16 اسفند1386ساعت 14:38 توسط | آرشیو نظرات

این ساز خوش صدا و قدیمی در اکثر کشورهای دنیا نیز استفاده می شود . جاذبه صدای سنتور فوق العاده است و هـر شنونده ایی را تحت تأثیر قرار می دهد . سنتور بر خلاف شکل ساده دارای ساختمان پر رمز و راز و پیچیده ایی است . سادگی شکل سنتور باعث شده تا افراد زیادی به ساختن آن روی بیاورند. در این بین شخصی می تواند موفق باشد و به صدای واقعی سنتور دست پیدا کند که به تاریخچه سنتور سازی توجه داشته باشد و از تجربه ها و ریشه های تاریخی آن استـفاده کند.

این صدای خوش و در کنار آن, آسان جلوه نمودن نوازندگی این ساز (به صوریکه افراد مبتدی نیز می توانند صدای خوش از آن بوجود آورند), باعث شده است که افراد زیادی به سوی این ساز کشیده شوند. ولی افسوس که فقط افراد اندکی این راه را ادامه داده و به هدف خویش می رسند. زیرا سنتور سازی است در آغاز راه, آسان, ولی در ادامه, بسیار سخت و دشوار. به طوریکه هیچ فردی بدون انجام تمرینها و ممارستهای فراوان, نتوانسته است بر این ساز مسلط شود.
 
جایگاه حال حاضر این ساز در میان مردم, با گذشته بسیار متفاوت بود. سنتور در عهد قاجار, سازی بود تجملی و اشرافی (مانند جایگاه پیانو در زمان ما) که فقط متعلق به خانواده های مرفه بود. تا اینکه حبیب سماعی با کوششهای فراوان, به تدریج توانست آن را به میان عامه مردم آورده و گسترش دهد.
 
سنتور سازی است ذوزنقه ای شکل که معمولا آن را از چوب درخت گردو می سازند. بلندترین ضلع در سنتورهای معمولی (ضلع نزدیک به نوازنده), 90 سانتی متر, کوچکترین ضلع (ضلع دور از نوازنده), 35 سانتی متر, اظلاع کناری آن که به صورت مورب هستند, 38 سانتی متر و ارتفاع آن نیز 6 تا 10 سانتی متر است. روی سطح سنتور دو حفره به شکل گل وجود دارد  که علاوه بر زیبایی ظاهری ساز, در نرمی و لطافت و شیشه ای شدن صدای سنتور نیز نقش زیادی دارد.
 
سیمهایی که در سنتور به کار می روند, از دو جنس هستند. سیمهای زرد (بم), ترکیبی از قلع و مس و سیمهای سفید (زیر) نیز از جنس فولاد هستند. (البته لازم به ذکر است که در بیش از صد سال قبل که سیم مفتولی به صورت امروزی وجود نداشت, سنتورسازان از روده گوسفند, به عنوان سیم استفاده می کردند.) 
 
این سیمها روی پایه های کوچک چوبی که به آنها «خرک» گفته می شود, قرار می گیرند. در سنتورهای معمولی, دو ردیف خرک 9 تایی (جمعا 18خرک) وجود دارد که به «سنتورهای 9خرک» معروفند. (سنتورهای 11 و 12خرک نیز وجود دارند که البته زیاد معمول نیستند.)  خرکهای سمت راست به کناره راست ساز نزدیکترند و خرکهای سمت چپ, کمی بیشتر با کناره چپ فاصله دارند. (فاصله بین هر خرک ردیف چپ تا کناره چپ ساز را «پشت خرک» می گویند.)
 
وسعت صدای سنتورروی هر خرک 4 سیم قرار می گیرد که دقیقا باید یکصدا کوک شوند زیرا همگی بیانگر نت واحدی هستند. کوک کردن سنتور, با چرخاندن «گوشی ها» (پیچهایی که در سمت راست سنتور قرار دارند), بوسیله آچار مخصوص انجام می شود. اگر حتی صدای یکی از 4 سیمی که بر روی یک خرک قرار دارند, کمی با بقیه سیمها متفاوت باشد, صدای آن نت کاملا اشتباه می شود (اصطلاحا صدا خارج می شود). به همین دلیل است که کوک کردن سنتور, امری بسیار دشوار و زمانبر است.
 
محدوده صدادهی سنتور, کمی بیش از 3 آکتاو است. به طوریکه پزیسیون سوم (پشت خرک), زیرتر از پزیسیون دوم (سیمهای سفید) و همینطور پزیسیون دوم نیز, زیرتر از پزیسیون اول (سیمهای زرد) است. با اینکه از این نظر سنتور یکی از گسترده ترین سازهای ایرانی است اما این ساز دارای تمام فواصل کروماتیک مخصوص موسیقی ایرانی نمی باشد, یعنی در عین گستردگی, محدود است!
 
محدودیت سنتور بر می گردد به کوک آن. به طور مثال نوازنده برای نوازندگی در گوشه حصار در ادامه دستگاه چهارگاه (از ردیف ملی), کمی با مشکل روبرو می شود و برای اینکار باید کوک یکی از نت ها را کمی تغییر دهد. (یا در مواقعی این چنین, نوازنده مجبور است خرکها را جلو و عقب ببرد که این باعث عدم توازن بین سیمهای سفید و پشت خرک می شود)  بدلیل رفع این مشکل, چند سالی است که به پیشنهاد حسین دهلوی, «سنتورهای کروماتیک» ساخته شده است. سنتورهای کروماتیک دارای همان میدان صدای سنتورهای معمولی هستند ولی با خرکهای بیشتر (30خرک) و همینطور دارا بودن تمامی اصوات کروماتیک, که کاربرد آنها بیشتر در ارکسترهاست.
 
نوازندگی سنتور بوسیله دو چوب نازک که به آنها «مضراب» گفته می شود, انجام می شود. مضرابها در گذشته بدون نمد بودند ولی در حال حاضر معمولا به مضرابها نمد می چسبانند که خود باعث لطیف تر شدن صدای سنتور می شود. در اکثر اوقات, نوازنده باید با هر یک از مضرابها, نت متفاوتی را اجرا کند (مخصوصا در بعضی از چهارمضرابها که معمولا پایه قطعه با دست چپ و ملودی با دست راست اجرا می شود). به همین دلیل نوازندگی این ساز علاوه بر چابکی دستها, به تمرکز ذهن نیز, نیاز دارد که فقط با تمرین فراوان حاصل می شود.
 
سنتور سازی است که اگر نوازنده بر آن مسلط شود, می تواند بوسیله آن آثار زیبا و ماندگاری خلق کند. این ساز به خوبی قابلیت تکنوازی و همنوازی را دارا می باشد.
 
استادمجید کیانی ostad majid kiani
 
شیوه های کنونی سنتور نوازی :

الف) شبوه ی جدید سنتور نوازی (مکتب صبا):

از سال 1317 که به منظور تغییر و ایجاد تحول در موسیقی ایران، شیوه ی جدیدی از سنتور نوازی به وجود می آید.هر چند صبا در زمینه اجرای سنتور شیفته ی حبیب سماعی بود، ولی در انتخاب مکتب می توان او را پیرو مکتب علی نقی وزیری دانست. صدا دهی ساز در این مکتب تغییر یافته و علت در نحوه ی نواختن مضراب سنتور و پوششی از نمد است که بر نوک مضراب گذاشته می¬شود. گردش نغمات، نوانس ها و دینامیک ، از مکتب پیشین دور شد
ب) شیوه ی سنتور نوازی ذوقی:

با تاسیس رادیو تهران و با تاسیس برنامه های گل های جاویدان و گل های رنگارنگ، شاهد نوعی سنتور نوازی هستیم که چندان مورد تایید پیروان صبا و همچنین سنتور نوازان پیشین نمی باشد. مهمترین تغیر در این دوره بیان احساس نوازندگان است که شخصی و سلیقه¬ای است و بیشتر گرایش آموزشی و مردم پسندی را در خود دارد.
ج) شیوه قدیمی:

این شیوه ی آموزش که تقریبا به صورت شفاهی توسط شاگردان حبیب به خصوص استاد برومند کماکان ادامه یافته، تغییرات اساسی نکرده است و آموزش آن امروزه به وسیله ی منابع صوتی که از ایشان به جای مانده است، صورت می¬گیرد و تا حد امکان سعی می¬شود که در صدا دهی سنتور، شدت نواخت ها، گردش نغمات و ریتم و نحوه ی اجرا مانند موسیقی دانان و نوازندگان پیشین باشد.
نوازندگان نامدار سنتور :
 
فرامرز پایور - حبیب سماعی-مجیدکیانی- پرویز مشکاتیان و....
 
منابع : سحر میرشاهی- Sahar Habibi  شعر : سید مهدی رفوگر